Pratulin miejscem pamięci i świadectwa

„Pratulińscy Męczennicy 150 lat po swojej śmierci wskazują na prawdziwą Bożą skuteczność” – przypomniano podczas pierwszego spotkania „Rodziny Pratulińskiej” Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego z przedstawicielami Diecezji Siedleckiej, które odbyło się w Sanktuarium w Pratulinie. Wydarzenie zgromadziło duchowieństwo i świeckich z Polski i Ukrainy, którzy wspólnie odkrywali znaczenie tożsamości i duchowego dziedzictwa Unitów Podlaskich.

W dniach 10–12 października w Sanktuarium Błogosławionych Męczenników z Pratulina spotkali się duchowni, zakonnicy, historycy, teologowie oraz wierni Kościoła wschodniego i łacińskiego. W wydarzeniu uczestniczyli biskup siedlecki Kazimierz Gurda, abp Igor Woźniak, Metropolita Lwowski Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego oraz bp Jozafat Ołeh Howera, egzarcha Łucka i bp Wasyl Wołodymyr Tuczapeć OSBM, egzarcha Charkowski. Spotkanie zorganizowane przez Biuro Kijowsko-Halickiego Arcybiskupstwa Większego UKGK ds. Nowych Ruchów Religijnych i Sekt we współpracy z Diecezją Siedlecką odbyło się pod hasłem „Pratulińska wierność wschodniej katolickiej tradycji”.

W centrum trzydniowego wydarzenia znalazły się sesje plenarne i wykłady poświęcone duchowemu dziedzictwu Unitów Podlaskich, ich znaczeniu dla współczesnego Kościoła oraz wyzwaniom, jakie niesie zachowanie tożsamości katolików tradycji wschodniej.

Pierwszy panel otwierający obrady dotyczył rozumienia męczeństwa i świętości. Ks. Pawło Wasyliv, teolog z Akademii Iwana Złotoustego w Iwano-Frankowsku, przypomniał, że świętość nie jest zarezerwowana dla nielicznych. – Każdy chrześcijanin otrzymuje w sakramentach chrztu i bierzmowania zalążek świętości. Jest powołany do tego, aby nie zmarnować daru, ale rozwijać go, stając się godny Boga – mówił.

Prof. Dorota Wereda z Uniwersytetu w Siedlcach przybliżyła działalność Bazylianów na południowym Podlasiu w XIX wieku, zauważając, że dzieje zakonników w Białej ilustrują niewielki fragment historii wspólnoty unickiej, której dorobek duchowy i intelektualny został w XIX wieku metodycznie zniszczony. Ks. diakon Piotr Siwicki z Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej zwrócił uwagę, że współczesna wspólnota greckokatolicka wciąż nie w pełni odkryła swoje duchowe korzenie. – Przyznajemy się do Męczenników Pratulińskich i jesteśmy z nich dumni, ale tragedia chełmskiej eparchii wciąż pozostaje dla wielu odległa i obca – stwierdził.

Podczas drugiego panelu ks. prał. Bernard Błoński, przewodniczący Stowarzyszenia „Martyrium”, mówił o potrzebie ożywienia kultu błogosławionych z Pratulina w całym Kościele Katolickim. – To spotkanie jest okazją do dalszego rozwoju kultu Pratulińskich Błogosławionych – zarówno w tradycji wschodniej, jak i zachodniej – podkreślił. Artystka ikonopisarka Małgorzata Waszkiewicz opowiedziała o swojej pracy nad ikonami Męczenników, tłumacząc, że ikona rodzi się ze studium historycznego i hagiograficznego, a poznając życiorysy Męczenników i kontekst ich śmierci, tworzy modlitwę obrazem.

Refleksyjny ton trzeciej sesji nadał ks. prof. Kazimierz Matwiejuk, który mówił o duchowym dziedzictwie błogosławionych z Pratulina. – W ich życiu widać wierność w rzeczach małych. Ta codzienna wierność uzdalniała ich do heroicznego świadectwa wiary aż po męczeństwo – powiedział kapłan.

W części dyskusyjnej uczestnicy podjęli temat zachowania tożsamości katolików tradycji wschodniej i łacińskiej. Ks. prof. Jarosław Moskałyk przypomniał, że duchowość była dla mieszkańców Podlasia źródłem godności i tożsamości. – Podtrzymywali ją z pokolenia na pokolenie, przekazując swoim dzieciom w rodzinnych domach – wskazał. Ks. Mirosław Niewęgłowski. Zauważył, że współczesny Kościół potrzebuje duchowego oddechu obu tradycji. – Jak mówił św. Jan Paweł II, Kościół ma oddychać dwoma płucami – Wschodu i Zachodu. Pełnia życia duchowego wymaga czerpania z bogactwa obu tych nurtów – przypomniał. O. Grzegorz Kłuz OP zwrócił uwagę, że zachowanie tożsamości wiary wymaga odwagi i konsekwencji. – Każde rozmycie wiary prowadzi do osłabienia. Tradycja jest konieczna do przetrwania trudnego czasu. Nie może mieć Boga za Ojca ten, kto nie ma Kościoła za Matkę – dodał, cytując św. Cypriana z Kartaginy.

Trzydniowy program obejmował modlitwy, nabożeństwa, wykłady i dyskusje. Spotkanie rozpoczęło się Mołebnem w miejscu męczeństwa. Natomiast nabożeństwo żałobne odbyło się w miejscu pierwszego pochówku Błogosławionych Męczenników z Pratulina. W kolejnych dniach uczestnicy modlili się m.in. w kościele w Krzyczewie, gdzie ochrzczony został bł. Wincenty Lewonuk, a całość wydarzenia zwieńczyła Eucharystia i wspólne spotkanie podsumowujące, na którym zostały przekazane przez bpa Kazimierza Gurdę obecnym biskupom greckokatolickim, relikwie męczenników Podlaskich do kościołów na Ukrainie.



tekst i zdjęcia: Bartosz Švăbik